Κωνσταντίνος Βολανάκης «Νόστος Της Θάλασσας»

Αρχαίες ελληνικές τριήρεις, ιστιοφόρα, ατμόπλοια και βάρκες, σε θρυλικές ναυμαχίες, πυρπολήσεις αλλά και καθημερινές σκηνές έχουν «αράξει» στους καμβάδες του ζωγράφου, ο οποίος αν και υπήρξε από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου παρέκαμψε τα ηθογραφικά θέματα και τα πορτρέτα – τάση που ακολουθούσαν οι περισσότεροι καλλιτέχνες της συγκεκριμένης σχολής – κι αφιερώθηκε με εμμονή στη θάλασσα και τη ζωή γύρω από αυτή.
Η έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» αποτελεί την πρώτη παρουσίαση της δουλειάς του ζωγράφου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, 186 χρόνια από τη γέννησή του και 172 από τη στιγμή που μετακόμισε με την οικογένεια του στη Σύρο.

Ιστιοφόρα και ατμόπλοια, αρχαίες ελληνικές τριήρεις και βάρκες έχουν «αράξει» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, καθώς τους τρεις ορόφους της έχουν καταλάβει έργα του «πατέρα της ελληνικής θαλασσογραφίας», Κωνσταντίνου Βολανάκη. Είναι οι πρωταγωνιστές στις 57 ελαιογραφίες του, ενός εκ των κορυφαίων Ελλήνων ζωγράφων και απαρτίζουν την έκθεση «Κωνσταντίνος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη», η οποία θα εγκαινιαστεί, απόψε, Παρασκευή 21 Ιουλίου στις 20.00, στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Στην έκθεση που έχει τεθεί  υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, συμπεριλαμβάνονται επίσης πίνακες που ανήκουν στο Αρχηγείο Ναυτικού, τη Βουλή των Ελλήνων και την Τράπεζα της Ελλάδος.

Ανάμεσα στα έργα που έχουν αποτυπώσει σκηνές αυτοκρατορικών θριάμβων, ένδοξων στιγμών της ελληνικής Ιστορίας, αλλά και της ταπεινής καθημερινότητας των ψαράδων έγινε η παρουσίαση της έκθεσης στους εκπροσώπους του Τύπου, οι οποίοι και είχαν την ευκαιρία να δουν δια ζώσης όσα με ιδιαίτερη αγάπη για τη θάλασσα και τους ανθρώπους της γέννησε ο χρωστήρας του σπουδαίου ζωγράφου και δασκάλου, ο οποίος,  ωστόσο, δεν αναγνωρίστηκε, όπως του άρμοζε, όσο βρισκόταν εν ζωή.

Τον εκ Κρήτης ορμώμενο Κωνσταντίνο Βολανάκη – τα έργα του οποίου εκτίθενται για πρώτη φορά στο νησί – «υποδέχτηκε» ο Δήμαρχος Χανίων, Παναγιώτης Σημανδηράκης. «Πίσω από κάθε πινελιά του ο Βολανάκης κρύβει ή αποκαλύπτει κάθε φορά κι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της θάλασσας με την απεραντοσύνη της οποίας δεν κουράστηκε να αναμετριέται. Ικανός να “διαβάζει” ακόμη και τις πιο διακριτικές αλλαγές στο χρώμα ή την επιφάνεια της, ως άλλος ψυχογράφος, την αποθέωσε κι εκείνη του χάρισε δίκαια τον τίτλο του κορυφαίου Έλληνα θαλασσογράφου», τόνισε στην ομιλία του.

«Ας επιτρέψουμε στο βλέμμα μας να περιπλανηθεί στις διαφορετικές ώρες της ημέρας και να απολαύσει τις αλλαγές του φωτός- από την αυγή μέχρι το βαθύ σκοτάδι- όπως αντανακλάται στην υγρή επιφάνεια: στην απόλυτη μούσα του Κωνσταντίνου Βολανάκη», ανέφερε μεταξύ άλλων ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Χανίων και Πρόεδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, Γιάννης Γιαννακάκης.

Στον θαλασσινό κόσμο του Κωνσταντίνου Βολανάκη μύησε μέσα από την τοποθέτησή του, αλλά και την ξενάγηση που ακολούθησε ο επιμελητής της έκθεσης και Έφορος της Συλλογής Έργων Τέχνης της Βουλής των Ελλήνων, Θοδωρής Κουτσογιάννης: «Χωρίς καμία απολύτως αμφιβολία, ο Βολανάκης υπήρξε – και παραμένει βεβαίως – ο κορυφαίος Έλληνας θαλασσογράφος. Αρκετοί και επίσης σημαντικοί Νεοέλληνες ζωγράφοι ακολούθησαν ουσιαστικά τον εικαστικό δρόμο που άνοιξε ο Βολανάκης. Ωστόσο, κανείς δεν απέδωσε τη θάλασσα – την ελληνική θάλασσα – με τη δική του δεξιοτεχνία, τη δική του αγάπη για τον κόσμο της θάλασσας και την ναυτοσύνη. Μπορούμε επιπλέον να πούμε ότι ο Βολανάκης δικαιούται μία άξια θέση μεταξύ των Ευρωπαίων ομοτέχνων του».

Ιδιαίτερη αναφορά στην εξωστρέφεια του συλλέκτη Πάνου Λασκαρίδη, που  δεν κρατά κεκλεισμένων των θυρών το σύνολο των 52 έργων του Κωνσταντίνου Βολανάκη, αλλά προσφέρθηκε γενναιόδωρα να τα δανείσει για πέντε μήνες στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, έκανε η συνεργάτις του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη, ανεξάρτητη εικαστικός σύμβουλος, Μαρία Μιγάδη. Εξωστρέφεια που ενισχύεται και από την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για όλες τις σχολικές ομάδες, όπως τόνισε επιπλέον.

Ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα πολιτισμού της πόλης των Χανίων χαρακτήρισε την έκθεση «Κωνστάντινος Βολανάκης: Νόστος της θάλασσας, έργα από τη συλλογή του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη» ο Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου Χανίων, Μανώλης Πετράκης-Αρχιπλοίαρχος (Μ) Π.Ν. ε.α., ανακοινώνοντας παράλληλα τη συνεργασία της Δημοτικής Πινακοθήκης με το Μουσείο.

Η έκθεση αρθρώνεται και στους τρεις ορόφους της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων. Στο ισόγειο, ο θεατής εισάγεται στο θέμα με τα έργα του Βολανάκη που εστιάζουν συγκεκριμένα σε λιμάνια και μεγάλα πλοία, αποκαλύπτοντας το πάθος του ζωγράφου για τη θάλασσα και τον κόσμο της.

Στον πρώτο όροφο, αναπτύσσονται δύο συγγενικές θεματικές ενότητες, με έργα σε «ήρεμα νερά» και «γαλήνιες ακτές». Στον δεύτερο όροφο, αναπτύσσονται δύο ακόμη ενότητες, με καράβια «στη δίνη των κυμάτων», μεγάλα πλεούμενα που παλεύουν σε ταραγμένα κύματα, και με έργα «νυχτερινά», στα οποία ο ζωγράφος εκμεταλλεύεται δεξιοτεχνικά το φως του φεγγαριού ή του πυροφανιού για να αποδώσει με έντονη αντίθεση φωτός-σκιάς (chiaroscuro) την νυχτερινή όψη της θάλασσας. Μία ιδιαίτερη ενότητα, τιτλοφορούμενη «Στη δίνη της Ιστορίας», με δύο ιστορικά ναυτικά θέματα δομείται αρθρωτά, διασυνδέοντας το ισόγειο με τον πρώτο όροφο: πρόκειται για δύο από τα πιο ξεχωριστά έργα της έκθεσης, την μνημειακή «Ναυμαχία της Σαλαμίνας», που ο Βολανάκης φιλοτέχνησε το 1882 και αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, μία από τις αριστουργηματικές συνθέσεις του, και την «Πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας» (από τον Κ. Κανάρη).

Την έκθεση συνοδεύει έγχρωμος πλήρως εικονογραφημένος δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος. Κατά τη διάρκεια της θα προγραμματιστούν οργανωμένες ξεναγήσεις για ενήλικες και εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων.